De exacte gang van zaken maakt niet uit

De exacte gang van zaken maakt niet uit[1]

Er breekt brand uit in een bedrijfshal. De hele hal brandt uit. De verzekeraar onderzoekt wat er is gebeurd en ontdekt dat het elektrisch schema een fout bevat. In het ontwerp is met een te dunne kabeldoorsnede gerekend.

Nu zou u misschien denken: “Aangezien de hal in de as is gelegd, zal nooit meer bewezen kunnen worden wat de daadwerkelijke oorzaak van de brand is geweest. En dat is nodig om iemand aansprakelijk te kunnen stellen. Ondanks dat ontdekt is dat in het ontwerp een fout is gemaakt, zal de ontwerper daarom niet aansprakelijk gesteld kunnen worden.”

Maar dat is wel degelijk het geval

In het Nederlandse recht wordt ‘bewijzen’ gezien als het aanleveren van argumenten en feiten die de uitkomst voor de rechter ‘het meest waarschijnlijk’ maken. Maar dat is niet alleen zo in Nederland, in andere landen geldt dit ook[2].

Nu mag je verwachten dat een deskundige weet wat een veilige installatie is. Als de deskundige dat niet weet, kan dat allemaal nare gevolgen hebben. Maar kun je ook stellen dat wanneer een veiligheidsnorm is geschonden, dat daarmee direct bewijs is geleverd dat een expert een fout heeft gemaakt? En dat dit in een rechtszaak voor degene die schade heeft geleden betekent dat het een gewonnen zaak is? Dat gaat te ver.

In uitspraken van Nederlandse rechters is daarom het accent gelegd werd op het gevaar dat door het onzorgvuldig, risicovol handelen veroorzaakt is. Het gaat niet om élk gevaar, maar het moet een specifiek gevaar zijn, dat wil zeggen, dat gevaar dat moet worden voorkomen door het opleggen van gedragsregels aan de expert.

Hoge Raad (de hoogste rechter in Nederland) heeft over dit onderwerp in 2012 de volgende uitspraak gedaan. De uitspraak komt neer op het volgende:

Er is een norm geschonden. Deze norm is gericht op het bieden van bescherming. Het gevaar waartegen de norm bescherming biedt heeft zich verwezenlijkt en er is schade ontstaan. Als de expert dan geen bewijs levert dat die schade niet is ontstaan door schending van de norm, dan moet die schade een gevolg zijn geweest van de normschending. Nu kan het zijn dat we niet weten wat de exacte gang van zaken was bij het ontstaan van de schade. Maar dat komt voor risico van degene die de norm heeft geschonden. Die exacte gang van zaken hoeft niet te worden bewezen door degene die schade heeft geleden.[3]

In de aanhef van dit artikel zagen we dat de verzekeraar een fout in het elektrisch schema ontdekte. Dit kan voor de rechter het bewijs opleveren dat de maker van de ontwerpfout ‘meest waarschijnlijk’ verantwoordelijk voor de schade is. Dit is vaste rechtspraak, zoals dat heet.

In bovenstaande schuingedrukte zin staat ‘Als de expert dan geen bewijs levert’. In de praktijk wordt dit wel ‘omkering van de bewijslast’ genoemd. We weten allemaal dat brand vaak het gevolg is van een gebrek in een installatie. En brand kan het bewijs in een bedrijfspand verwoesten, dus we weten niet exact hoe dat is gekomen. Dan kan de rechter in zijn uitspraak zeggen: dat komt voor risico van degene die de norm heeft geschonden.

Denkt u er even over na, als u aan de slag gaat op basis van NEN 1010 of NEN 3140? En kom naar Elektroraad voor advies over hoe u uw bedrijfsvoering kunt inrichten om risico’s als deze in te perken.